دومین نشست انجمن صنفی کارفرمایی مهندسان معمار آذربایجان شرقی با محوریت «چالشهای طراحی و اجرای نما در معماری معاصر ایران» عصر چهارشنبه ۲۸ آبان در سالن مجتمع فرهنگی و هنری ۲۹ بهمن تبریز برگزار شد.
به گزارش رسانه " اخـبــار معـمـاری "، در این نشست، مرتضی زارعی رئیس انجمن صنفی مهندسان معمار آذربایجان شرقی با اشاره به وضعیت موجود معماری کشور، بر ضرورت بازنگری در ساختارهای آموزشی، فرآیند صدور پروانه و ساماندهی فعالیتهای حرفهای تأکید کرد و گفت:
«فارغالتحصیلان معماری در آغاز مسیر حرفهای با مجموعهای از چالشهای آموزشی، تکنولوژیک و ساختاری روبهرو هستند و مشکلات معیشتی نیز فشار مضاعفی بر آنان وارد میکند؛ ازاینرو نظام مهندسی باید اصلاحات جدی در این حوزه انجام دهد.»
او با تأکید بر اهمیت اصلاح روند صدور پروانهها و ارتقای نظارت کیفی بر پروژههای شهری افزود: در بخشهای مختلف شهر – از جمله محدودههای شاخصی چون میدان ولیعصر و برخی پروژههای تجاری جدید – نبود یک نظام نظارتی کارآمد به وضوح دیده میشود. وی همچنین حفظ هویت تاریخی تبریز در محدودههایی مانند میدان ساعت را از مهمترین مطالبات جامعه معماری استان برشمرد.
زارعی در ادامه با اشاره به طرح «نخستین برچسب انرژی ساختمان در ایران» که در کمیته فنی استان در دست بررسی است، گفت:
«مدیریت مصرف انرژی، کنترل ساختوساز و کاهش ناهماهنگیهای کالبدی از مسائل حیاتی شهر است و تنها از مسیر همکاری مشترک نهادهای اجرایی، صنفی و دانشگاهی قابل دستیابی خواهد بود.»
وی ضمن انتقاد از وضعیت برخی تشکلهای صنفی، نبود برنامهریزی دقیق و ضعف ساختاری را از عوامل تضعیف ظرفیت انجمنهای حرفهای دانست و هشدار داد که در صورت ادامه این روند، جایگاه مهندسان بیش از پیش آسیب خواهد دید.
رئیس انجمن صنفی مهندسان معمار آذربایجان شرقی در پایان ابراز امیدواری کرد که با برگزاری انتخابات شفاف، برنامهمحور و مبتنی بر مشارکت واقعی اعضا در انجمنها و نهادهای صنفی، مسیر توسعه حرفه معماری در کشور بهبود یابد و رویکردهای اصولی جایگزین شیوههای ناکارآمد گذشته شود.
وحید بنائی، معاون معماری و شهرسازی ادارهکل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی، با اشاره به جایگاه بنیادین مفهوم «آگاهی» در اندیشه سقراط، تأکید کرد که ریشه بسیاری از مشکلات معماری و شهرسازی به نبود شناخت صحیح از مسئله بازمیگردد.
وی گفت: «وقتی مسئله درست تعریف نشود، یا بیمعنا خواهد بود یا تبدیل به مسئلهای غلط میشود. بسیاری از مشکلات ما در حوزه نما، کیفیت اجرا، جزئیات و حتی موضوعاتی مثل عایق صدا، نتیجه همین نقص در فهم مسئله است.»
بنائی سپس با اشاره به تاریخچه تعریف زیبایی در فلسفه و معماری افزود: زیبایی مفهوم ثابتی نیست و در طول تاریخ از افلاطون تا اندیشمندان معاصر تعاریف متفاوتی از آن ارائه شده است. وی تأکید کرد که گرچه اصول بنیادین زیباییشناسی همچون ریتم، تناسب و تکرار در سراسر جهان مشترکاند، اما هر منطقه هویت منحصربهفرد خود را دارد و نمیتوان نسخهای واحد برای همه فضاهای شهری پیچید.
او «هویت معماری» را یکی از چالشهای جدی کشور دانست و گفت تداوم و پیوستگی عناصر هویتساز معماری در بسیاری از شهرها از بین رفته است. بنائی افزود: «اگر قرار است هویت معماری تقویت شود، این مفاهیم باید در قالب ضوابط و دستورالعملهای روشن و قابلاجرا تدوین شوند.»
جعفر صرافزاده، نایبرئیس انجمن صنفی مهندسان معمار آذربایجان شرقی نیز در سخنانی بر فاصله میان واقعیتهای موجود و تصویر ایدهآل معماری تأکید کرد.
او گفت: «زندگی و معماری هر دو سرشار از چالشاند. معمار در روند طراحی چندین آلترناتیو خلق میکند، اما بسیاری از ایدهها قربانی محدودیتهای سازهای، بودجهای یا ضوابط میشوند.»
صرافزاده با بیان اینکه نما «خروجی مجموعهای از فشارها و محدودیتهاست»، افزود: «نما یک تصویر آزاد نیست؛ بلکه نتیجه برخورد نیروهای متضاد است. این خروجی نه هویت دارد و نه خلاقیت، و همین مسئله موجب شکلگیری نماهای بیهویت در شهر شده است.»
وی اجرای خشک ضوابط، اقتصاد ناکارآمد و ناهماهنگی میان نهادهای تصمیمساز را از دلایل اصلی کاهش کیفیت معماری دانست و ابراز امیدواری کرد که نشستهای تخصصی بتواند مسیر اصلاح را هموارتر کند.
در ادامه نشست، هادی آهنگر، رئیس انجمن صنفی بتن آماده آذربایجان شرقی، با اشاره به نقش تعیینکننده مصالح در توسعه شهری گفت: «بتن، در کنار طراحی معماری، پایه اصلی ایمنی و دوام سازههاست.»
او با اشاره به گستردگی بافت فرسوده تبریز و قرار گرفتن منطقه در پهنه خطر بالای زلزله افزود: «زلزلههای با بزرگای ۶/۵ تا ۷/۵ برای منطقه پیشبینی شده است؛ بنابراین ارتقای کیفیت اجرا، خصوصاً در حوزه بتن، اولویت اساسی شهر است.»
آهنگر با بیان اینکه صنعت بتن در جهان وارد فاز تازهای شده است، افزود: «امروز بتن شفاف، رنگی، سبک و شکلپذیر در دنیا کاربرد دارد و حتی در تبریز نیز تولید بتن شفاف آغاز شده است.»
او تأکید کرد بتن بهدلیل قیمت مناسب، در دسترس بودن و دوام بالا، میتواند بستری برای خلق نماهای مقاوم و هویتمند باشد.
وی اعلام کرد انجمن بتن آماده آمادگی دارد نشستهای مشترک بیشتری برای توسعه مصالح نوین و ارتقای کیفیت ساختوساز برگزار کند.
میرسعید موسوی، استاد دانشگاه و عضو هیئتمدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان، در بخش دیگری از نشست با اشاره به فعالیتهای گذشته برای استانداردسازی طراحی نما، گفت: «در سالهای اخیر مجموعهای از استانداردهای جهانی را بررسی کردیم تا ببینیم در دنیا چه سازوکارهایی برای کنترل کیفیت نما وجود دارد.»
او یادآور شد که نخستین ضوابط رسمی نما در جهان در دهه ۱۹۵۰ در آمریکای شمالی تدوین شد و طی دو دهه اخیر استانداردهای حرفهایتری ارائه گردیده است.
موسوی نبود «واژگان مشترک»، پراکندگی ضوابط و نبود یک منبع جامع قابلدسترسی برای مهندسان را از چالشهای جدی کشور دانست و گفت: «به یک کتاب جامع شبیه مقررات ملی ساختمان نیاز داریم؛ کتابی که انواع نما، مصالح، اقلیم، دستورالعملهای بازسازی و واژهنامه تخصصی را یکپارچه ارائه کند.»
وی تأکید کرد که دستهبندی نماها بهصورت یکنواخت و کاربرمحور، ضرورت اصلی معماری امروز ایران است.
رضا میکائیلی، استاد دانشگاه و عضو هیئتمدیره سازمان نظام مهندسی استان، با اشاره به بررسیهای میدانی گفت: «بسیاری از ساختمانهای تازهساز با مشکلات جدی در کیفیت دیوارها و مقاومت مصالح روبهرو هستند.»
وی تأکید کرد که رعایت استانداردها، اجرای صحیح دیوارها و استفاده از مصالح مقاوم میتواند از ترکها، نفوذ رطوبت و آسیبهای بعدی جلوگیری کرده و عمر مفید سازه را افزایش دهد.
در پایان نشست، حبیب شاهحسینی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، به معرفی یکی از پروژههای تازهساز در منطقه کوه فردوس تبریز پرداخت؛ پروژهای که بهدلیل استفاده خلاقانه از آجر در طراحی و اجرای نما، مورد توجه جامعه معماری قرار گرفته است.
او گفت: «در این پروژه از آجر نه با روشهای سنتی، بلکه با ترکیبی از چسب و سیمان استفاده شد تا با طراحی مدرن همخوان باشد.»
شاهحسینی با اشاره به ایجاد گودالباغچه، بالکنهای دوبل، نورپردازی غیرمستقیم و تلفیق مفاهیم ایرانی با فرمهای معاصر، این پروژه را نمونهای موفق از معماری امروز تبریز دانست.
او از کمبود حمایتهای دولتی در روند اجرای پروژه گلایه کرد و افزود با وجود دشواریها، این ساختمان امروز بهعنوان یکی از نمونههای شاخص منطقه شناخته میشود.
تماشای معماری آلوار آلتو
